متصدی حمل و نقل به چه معنی است و چه مسئولیت های حقوقی دارد؟

یکی از مشاغل پر متقاضی در کشورها تصدی حمل و نقل و جا به جایی هر نوع کالا یا بار با وسایل نقلیه مختلف است. انتقال بار و کالا می تواند در محدوده داخلی هر کشور یا برون مرزی باشد. در قوانین کشور ایران عنوان متصدی حمل و نقل به این شغل داده شده و در بخشی از آن مسئولیت های متصدیان مشخص گردیده است. ما در این مقاله به وظایف شغلی افرادی که در این حرفه فعالیت دارند خواهیم پرداخت. مطالعه مقاله اطلاعات خوبی در زمینه مسئولیت های حقوقی این شغل در اختیار شما قرار می دهد، پس تا پایان مطلب همراه ما باشید.

متصدی حمل و نقل کیست؟

در قوانین بازرگانی و تجارت کشور هر فردی که در قبال دریافت مبلغی مشخص، حمل بار و کالایی را عهده دار شود و مسئولیت حوادث احتمالی را قبول کند متصدی حمل و نقل نام دارد. اینطور به نظر می رسد که متصدیان جا به جایی بار شغل پر چالشی داشته و مسئولیت زیادی به گردن دارند. اما اگر این افراد قوانین شغلشان را بدانند، با وظایفشان آشنا شده و نسبت به تکلیفی که به آن ها واگذار می شود با آگاهی عمل می کنند. ورود به این حرفه و قبول کردن تصدی حمل و نقل مسئولیت های حقوقی را به افراد محول می کند که در قوانین تجارت به آن اشاره شده است.

یکی از سوالاتی که برای برخی افراد ایجاد می شود این است که آیا تصدی حمل و نقل می تواند تاجر باشد یا خیر؟ برای پاسخ به این سوال به بخشی از ماده 1 تبصره 2 ماده 2 قانون بازرگانی و تجارت اشاره می کنیم: تاجر به کسی گفته می شود که شغل معمولی وی معامله تجاری باشد. همچنین در ماده 2 و تبصره 2 این قانون آمده است که متصدی حمل و نقل فعالیت را از راه های آبی یا هوایی یا خشکی و سایر روش ها انجام می دهد.

به این ترتیب اگر فردی دائما به جا به جایی بار و کالای بین شهری یا برون مرزی مشغول باشد به گونه ای که شغل اصلی وی محسوب شود تاجر است. اما اگر فقط یکبار تصدی حمل و نقل شده یا شغل فرعی یا دوم وی به حساب می آید تاجر نیست. حال می خواهیم بدانیم قوانینی که برای متصدیان حمل و نقل وجود دارد چیست و حیطه اختیارات آن ها در چه حد است.

تکالیف حقوقی متصدی حمل و نقل

همانطور که گفته شد تصدی حمل و نقل وظایفی دارد که باید به آن آگاه باشد. در غیر این صورت حوادث احتمالی ممکن است زیان هایی را برای آن ها در پی داشته باشد. این وظایف به شرح زیر هستند:

1. پس از وصول مرسوله افراد، صاحب بسته را از آن مطلع کند.
2. پیش از تایید قرارداد، عدم پذیرش مسئولیت برای زیان آواری بسته را به ارسال کننده یادآور شود.
3. در صورتی که دریافت کننده بسته در دسترس نبود و یا از پرداخت پس کرایه امتناع کرد، ارسال کننده را در جریان قرار دهد.

اختیارات متصدی حمل و نقل

در صورتی که دریافت کننده مرسوله در دسترس نباشد و یا از قبول آن به هر دلیلی سرباز زند، تصدی حمل و نقل می تواند با اجازه دادستان و مسئولان مربوطه، مرسوله را به شخص ثالث سپرده و یا آن را نزد خود نگه دارد. همچنین اگر مرسوله به زودی فاسد شود در حالی که دریافت کننده آن از قبول بسته ممانعت به عمل می آورد، متصدی حمل و نقل با مجوز دادستان به منظور جلوگیری از تضییع مرسوله و بازگرداندن هزینه هایی که تا به حال برای بسته خرج شده ، اقدام به فروش مرسوله کند.

مسئولیت متصدی حمل و نقل

بر اساس ماده قانون 377 تا 394 قوانین تجارت کشور، حیطه مسئولیت تصدی حمل و نقل را شرح می دهیم.

1. اگر بسته بندی مرسوله دچار صدمه شده و متصدی در قرارداد مسئولیت خسارت آواری را پذیرفته باشد برحسب ماده 381 ملزم به جبران زیان است.
2. در صورتی که دریافت کننده بسته به هر دلیلی در دسترس نبود و تصدی حمل و نقل تصمیم به امانت نگه داشتن مرسوله نزد خود یا شخص دیگر داشت، یا دریافت کننده هزینه های تعیین شده برای مرسوله را پرداخت نکرد، متصدی حمل و نقل باید ارسال کننده را در جریان تمام حوادث قرار دهد. همچنین اگر ارسال کننده مرسوله برای آن تکلیفی مشخص نکرد متصدی حمل و نقل با مجوز دادستان و مسئولین مربوطه حق فروش یا واگذاری آن را خواهد داشت.
3. تصدی حمل و نقل مسئول گم شدن یا تضییع مرسوله را عهده دار است. مگر به شرط اثبات اینکه خسارت وارد آمده ناشی از کم کاری و سستی او نبوده و اطلاعات ناکامل ارسال کننده یا دریافت کننده منجر به این اتفاق شده است. همچنین این بند از قوانین مربوط به تجارت، برای تاخیر در واگذاری نهایی مرسوله و زیان های آواری و بحری آن نیز صدق می کند.
4. تصدی حمل و نقل مسئول هر گونه اتفاق و کوتاهی که در زمان جا به جایی کالا رخ داده، است. لازم به ذکر است که این بند از قانون تجارت عمدتا برای شرکت حمل و نقل بوده و برای جا به جایی با پست نمی باشد.

آثار خیانت به امانت برای متصدیان حمل و نقل

تصدی حمل و نقل از تاریخ تحویل مرسوله به وی مسئولیت هرگونه حوادث ناشی از تجاوز و کوتاهی را به عهده می گیرد و قانون مجازات هایی را برای وی اعمال می کند.

• اگر اموالی مانند چک، قبض، سفته و… توسط تصدی حمل و نقل به شخص دیگری رهن، امانت و اجاره داده شود یا وکالت استفاده از آن به کسی واگذار شود؛ در حالی که باید اموال منقول یا غیر منقول به امانت داده شده، به دست دریافت کننده می رسید، قانون برای فرد خاطی از سه ماه تا یک سال و شش ماه حبس اعمال می کند.
• هر گونه فعالیت عمدی توسط تصدی حمل و نقل که سبب نرسیدن مرسوله به دست دریافت کننده شود، جبران زیان وارده به اندازه 10 تا 20 برابر بار و حبس 2 تا 5 سال منظور می شود. همچنین در صورت تکرار عمل عمدی اعمال مجازات به شکل حداکثری تعیین می شود.