معنی و مفهوم ترانزیت چیست؟ انواع آن کدامند؟
در دنیای تجارت، صنعت حمل و نقل نقش بسیار پررنگی را ایفا می کند. در واقع شرکت های تجاری بزرگ در دنیا برای معاملات تجاری ناگزیر به حمل و نقل کالا هستند. حال در این خصوص با عبارات و اصطلاحات مختلفی روبرو می شویم که یکی از پرکاربردترین آن ها ترانزیت است. اما منظور از ترانزیت کالا چیست؟ آیا ترانزیت کالا نقش همان صادرات و واردات را دارد؟ یا این ها مقوله هایی کاملا مجزا و متفاوت از یکدیگر هستند؟ در ادامه با ما همراه باشید تا به پاسخ این سوالات برسیم.
معنی و مفهوم ترانزیت چیست؟
اگر در حوزه تجارت فعالیت می کنید، باید حتما با اصطلاحات آن به طور کامل آشنا باشید. شرکت هایی که در حوزه حمل و نقل بین المللی فعالیت می کنند، به وفور این اصطلاح را می شنوند. اما منظور از ترانزیت کالا چیست؟ اگر بخواهیم به طور خلاصه این واژه را معنا کنیم، می توانیم بگوییم منظور از ترانزیت کالا، انتقال کالا از نقطه ای به نقطه دیگر (جابجایی، عبور دادن و…) است.
این واژه واژه تنها برای جابجایی اشیاء کاربرد ندارد و برای انتقال افراد از نقطه ای به عنوان مبدا به نقطه ای دیگر به عنوان مقصد نیز استفاده می شود. در مورد این اصطلاح باید به این نکته توجه داشته باشید که ترانزیت با واردات و صادرات کاملا متفاوت است. حتی اگر جایی متوجه شدید که از واژه ترانزیت به جای واردات و صادرات استفاده شده، باید بدانید که به اشتباه این لغت به کار رفته است.
زمانی که با قوانین گمرکی ترانزیت آشنا شوید، متوجه خواهید شد که این اصطلاحات، دنیایی کاملا متفاوت از یکدیگر دارند. اگر بخواهیم این اصطلاح را کمی بازتر کنیم می توانیم آن را با یک مثال ساده شرح دهیم. معمولا به کالاهایی که از سمت فروشنده یا فرستنده محصول ارسال شده اما همچنان به دست گیرنده آن نرسیده اند، کالای ترانزیتی می گویند.
با اینکه مبدا و مقصد کالا مشخص است، اما در پروسه ارسال که به صورت بین المللی انجام می شود، کشورهای دیگری نیز حضور دارند که به عنوان کشور ثالث شناخته می شوند و کالا از این کشورها نیز عبور کرده و به اصطلاح ترانزیت می شود. شاید یکی از عمده دلایلی که باعث شده ترانزیت کالا در صنعت حمل و نقل بسیار مورد توجه قرار گیرد، همین گذر بار از کشورهای مختلف است که به نوعی برای آن ها یک روش درآمد زایی محسوب می شود.
انواع ترانزیت کدامند؟
ترانزیت به شیوه های مختلفی انجام می شود و به دو دسته داخلی و خارجی (بین المللی) تقسیم می شود. در این بخش با انواع آن آشنا می شویم.
ترانزیت داخلی (پاساوان)
خب در ترانزیت داخلی، محموله قرار است از واحد گمرک یک شهر به واحد گمرک شهر دیگری ارسال شود. به این جابجایی کالا از یک بخش به بخش دیگر در داخل کشور، ترانزیت داخلی یا پاساوان گفته می شود. در این فرایند قرار نیست محموله از مرزهای کشور خارج شود. تمامی مبادلات به صورت داخلی انجام می شود.
ترانزیت خارجی (بین المللی)
احتمالا با وجود تعریف ترانزیت داخلی، به معنا و مفهوم ترانزیت خارجی نیز پی برده اید. ترانزیت خارجی که یا بین المللی به فرایند نقل و انتقالات کالا از یک کشور به کشوری دیگر گفته می شود. پس در این جابجایی محموله از مرزهای یک کشور کاملا خارج می شود. به عنوان مثال جابجایی بار از کشور ایران به دبی، ترکیه، چین، کانادا و… یک نوع ترانزیت خارجی به شمار می آید.
در این نوع جابجایی حتما به پلاک ترانزیت نیز احتیاج خواهید داشت. معمولا خودروهایی که قرار است عملیات انتقال کالا را به صورت زمینی انجام دهند، به پلاک ترانزیت نیاز دارند که به صورت بین المللی صادر می شود.
ترانزیت دریایی
ترانزیت از نظر شیوه حمل بار به گروه های مختلفی تقسیم می شود که ترانزیت دریایی یکی از قدیمی ترین آن هاست. در این روش، برای حمل و نقل بار هیچ گونه محدودیتی وجود ندارد و می توان علاوه بر جابجایی اشیاء و کالاهای مختلف، مایعات ارزشمندی همچون نفت را نیز از کشوری به کشور دیگر انتقال داد.
امروزه بسیاری از کشورها برای ارسال محموله موردنظر به سراغ این روش می روند. معمولا این روش حمل و جا به جایی در مقایسه با روش هوایی، مدت زمان بیشتری طول می کشد تا بار را به مقصد برساند. خصوصا اگر شرایط جوی نامساعد باشد. اما یکی از دلایل برتری این روش نسبت به شیوه هوایی، هزینه مقرون به صرفه آن است.
البته باید این موضوع را به خاطر داشته باشید که این روش بیشتر برای کشورهایی کارایی دارد که دارای مرزهای مشترک آبی با هم هستند. با توجه به این توضیح می توان گفت، مسلما کشورهایی که دسترسی به دریای آزاد ندارند، نمی توانند از مزایای این نروش بهره مند شوند.
ترانزیت هوایی
یکی دیگر از رایج ترین روش های ترانزیت، هوایی است که حتی کشورهایی که دارای مرزهای آبی گسترده نیستند، می توانند از این روش برای انتقال بار استفاده کنند. از این روش بیشتر برای مواردی استفاده می شود که قرار است کالای ارزشمندی را به نقطه ای خاص انتقال دهند. البته حمل و نقل کالا با این روش نیز دارای یک سری قوانین خاص است و بار باید وزن و حجم استانداردی داشته باشد تا از جابجایی آن ممانعت به عمل نیاید.
در این روش محموله ها به دو طریق ارسال می شوند. در روش اول بار با هواپیماهای معمولی ارسال می شود و در روش دوم با هواپیماهایی اختصاصی انتقال خواهد یافت. این موضوع نیز بستگی به نوع بار، میزان بودجه شرکت فرستنده و گیرنده محصول و قوانین مربوط به ارسال بار دارد که شرکت های تجاری باید با تمامی این قوانین به خوبی آشنا باشند.
ترانزیت ریلی
نوع دیگری از ترانزیت، ریلی است که در آن، محموله موردنظر از طریق خطوط ریلی به مقصد مورد نظر ارسال می شود. لازمه ارسال بار از نقطه ای به نقطه ای دیگر به روش ریلی این است که بین دو نقطه مبدا و مقصد خطوط ریلی وجود داشته باشد. در این روش هم مانند روش قبل، بار به دو طریق قابل ارسال است. در روش اول، بار را با قطارهای باربری معمولی ارسال می کنند و در روش دوم بار از طریق قطارهای اختصاصی اکسپرس ارسال می شود. این روش هم محدودیت های خاص خود را دارد. اما نسبت به دو روش قبل گزینه مقرون به صرفه تری است.
ترانزیت جاده ای
ترانزیت جاده ای یا زمینی که در بخش های گذشته اشاره کوتاهی به آن داشتیم، در میان شرکت های تجاری رایج است و بسیاری از شرکت های حمل و نقل بین المللی از این روش برای حمل کالا استفاده می کنند. در این روش از ماشین های باربری متنوعی استفاده می شود که به صورت اختصاصی برای این کار در نظر گرفته شده اند.
معمولا این خودروها با داشتن پلاک ترانزیت می توانند از مرزهای مشترک بین دو کشور عبور کرده و بار را در مدت زمان مشخصی به مقصد برسانند. این روش هم مزایای خاص خود را دارد. از جمله این مزایا می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عدم نیاز به سرمایه هنگفت
- امکان حمل و نقل کالا در مناطق مختلف
- دسترسی بیشتر نسبت به روش های هوایی، ریلی و دریایی
- انعطاف پذیری بیشتر نسبت به دیگر روش ها
- امنیت بیشتر در جاده
- سرعت بیشتر در باربری