بارنامه چیست؟ انواع آن کدامند و قوانین مربوط به آن چیست؟

بارنامه چیست؟

بارنامه برگه قرارداد حمل و مالکیت کالا است اما امکان جعل و کپی ندارد همانند سفته. محتویات و اطلاعات مندرج در بارنامه توسط شرکت حمل و نقل بار تکمیل می گردد، بنابراین کلیه مسئولیت صحت اطلاعات درج شده به عهده صادر کننده سند، یعنی همان شرکت حمل و نقل است. برگ بارنامه در ابتدای شروع فرایند حمل بار، در مبداء بارگیری توسط شرکت حمل نقل مسئول صادر می گردد. هرگونه درج اطلاعات اشتباه در این سند عواقب بسیار سختی را از لحاظ قانونی می تواند ایجاد کند.

انواع بارنامه

بارنامه به دلیل حمل بار تحت شرایط مختلف و با وسایل باربری گوناگونی که وجود دارد انواعی دارد که در ادامه به هریک از آن ها می پردازیم.

هوایی

هر گاه باری با هواپیما ارسال شود بارنامه هوایی برای محموله صادر می شود. در این نوع از بارنامه امکان تغییر نام تحویل گیرنده، آدرس لغو ارسال محموله غبل از رسیدن به مقصد وجود دارد.

دریایی

هر گاه محموله ای قرار باشد از طریق کشتی منتقل شود برای آن بارنامه دریایی صادر می شود. لازم به ذکر است که در سند محموله حتما باید اسم بند ثبت شده با بندی که کشتی پهلو می گیرد یکی باشد در غیر این صورت محموله تحویل گرفته نمی شود. این نوع بارنامه خود به دو دسته تقسیم آن دک و آن بورد تقسیم می شود.که در نوع اول محموله تا رسیدن به مقصد در عرشه نگهداری می شود و احتمال آسیب به محموله وجود دارد. در نوع دوم محموله تا رسیدن به مقصد در انبار کشتی نگهداری می شود و احتمال رسیدن آسیب به محموله بسیار کم است.

راه آهن

هر گاه محموله ای از طریق قطار باربری ارسال شود برای آن بارنامه راه آهن صادر می شود که قابل انتقال و معامله نیست. در این روش ارسال محموله، سند ارسال محموله علاوه بر اطلاعات معمول حاوی شماره واگن نیز هست.

کامیون

این نوع از بارنامه به دلیل پر استفاده بودن در 14 نسخه صادر می شود. 3 نسخه اصلی بارنامه توسط شرکت صادر کننده، حمل کننده، گیرنده امضا می شود.

سراسری

این نوع از بار نامه زمانی صادر می شود که به دلیل مسافت طولانی بار با جا به جا شدن بین چند وسیله نقلیه به مقصد برسد در این حالت یک بارنامه برای تمام وسایل باربری صادر می شود به همین دلیل این سند قابل انتقال و معامله است تا از یک راننده تحت نظارت شرکت صادر کننده به باربر دیگر منتقل شود. لازم به ذکر است که در این نوع سند لزوما نوع وسیله حمل بار و این که بار چطور به مقصد می رسد نوشته نمی شود.

حمل مركب

در این نوع بارنامه نیز محموله به دلیل مسافت طولانی با چند وسیله به مقصد منتقل می شود و باز هم یک بارنامه برای تمام نقل و انتقالات صادر می شود، تنها با این تفاوت که باید در سند حمل بار ذکر شود که محموله با چه وسیله ای و چطور به مقصد خواهد رسید.

رسید پستی

در این بارنامه کد 10 تا 20 رقمی برای مرسوله صادر می شود که گیرنده و فرستنده در سامانه پست می تواند با این کد از فرایند ارسال مرسوله خود با خبر شوند.

پلیس راهی

بارنامه پلیس راهی به سندی اطلاق می شود که حاوی اطلاعات نادرست باشد. ممکن است برخی از شرکت های باربری برای فرار از مالیات مبلغ کرایه را متفاوت با آنچه که باید باشد ثبت می کنند که در صورت اثبات شرکت تا 6 ماه پلمپ می شود.

اهمیت بارنامه

بارنامه قراردادی بین فرستنده و حمل کننده بار است که مشخص می‌کند که بار توسط صاحب کالا به مسئول حمل بار تحویل داده شده و نقش رسید کالا را دارد. بنابراین بعد از انعقاد و ثبت آن هر ادعایی که برخلاف مندرجات درون آن توسط طرفین ارائه شود هیچ گونه اعتباری ندارد زیرا تمام شرایط توسط طرفین قبل از صدور، تایید شده است.

محتویات بارنامه چیست؟

بارنامه باید ممهور به مهر شرکت صادر کننده باشد تا دارای اعتبار گردد.
تاریخ و ساعت صدور بارنامه در بالای برگه سمت راست درج می شود.
گوشه سمت راست بالای برگه تمبر دولتی وجود دارد که به برگه وجه قانونی می دهد.
در سمت گوشه سمت چپ و بالای برگه شماره سریال بارنامه درج می گردد. این شماره سریال در کل بارنامه های کشور منحصر به فرد است.
در سطر اول مشخصات فرستنده بار شامل: نام و نام خانوادگی، کد ملی، کد پستی معتبر و آدرس بارگیری ذکر می شود.
سطر دوم نیز شامل مشخصات کامل گیرنده بارمی باشد.
در سطر سوم مشخصات راننده شامل: نام و نام خانوادگی، کد ملی، شماره تماس و شماره کارت هوشمند راننده ذکر می شود.
سطر چهارم نیز شامل مشخصات کامل کامیون، از جمله: نوع کامیون، شماره شهربانی، نوع بارگیر و شماره کارت هوشمند کامیون ذکر می گردد.
در سطر بعدی مشخصات بار شامل: نوع بار، وزن بار و نوع بسته بندی ذکر می گردد.
در سطر بعدی ارزش ریالی بار ذکر می گردد. شرکت حمل و نقل موظف است بار را در برابر حوادث جاده ای برابر با ارزش بار بیمه نماید.
و در سطر های بعدی نیز اطلاعات مربوط به کرایه از جمله هزینه های بارگیری، تخلیه، باسکول، مالیات و غیره ذکر شده است و در نهایت جمع قابل پرداخت به راننده به چشم می خورد.

قوانین مربوط به بارنامه کامیون و حمل بار

قوانین بسیار زیادی در رابطه با بارنامه و حمل و نقل جاده ای وجود دارد به طوری که در این رابطه کتاب های متعددی نوشته شده است. اما از جمله موارد رایجی که می توان عنوان کرد به مواردی چون:
قوانین مربوط با ابعاد و اوزان قانونی حمل با انواع کامیون، نحوه پرداخت کرایه، نحوه حمل مواد خطرناک و قابل انفجار، حمل بارهای ترافیکی، احراز هویت راننده و کامیون.

در ادامه به قوانین مرتبط با بارنامه صادر کنند، فرستنده، گیرنده و راننده توضیح خواهیم داد:

صادرکنندگان

شرکت صادر کننده بارنامه باید هنگام تنظیم یا تکمیل مندرجات سند کرایه حملی برابر قرارداد حمل درج نماید.
سند بار باید از مبدأ قانونی شرکت به سایر نقاط کشور صادر شود.
اخذ پروانه عبور برای بار های ترافیکی
صدور بارنامه تحت پوشش بیمه مسؤولیت حمل

فرستنده

اعلام مشخصات بار و آدرس محل بارگیری به صورت دقیق و صحیح
اعلام مشخصات صحیح گیرنده کالا و آدرس محل تخلیه
درج مشخصات کالا از نظر تعداد، وزن،ابعاد، نوع محموله، بسته‌بندی و…
بارگیری و ارسال به موقع بار به منظور جلوگیری از خسارت های احتمالی

گیرنده

تخلیه به موقع بار به منظور جلوگیری از پرداخت حق توقف
پرداخت کرایه درج شده در بارنامه

راننده

حفظ و نگهداری بارنامه تا هنگام اخذ کرایه حمل در مقصد
حضور در محل زمان بارگیری بار
حرکت بدون معطلی پس از بارگیری در مبدأ برای به رسیدن به موقع کالا به مقصد
محافظت و نگهداری از محموله از زمان بارگیری تا زمان تخلیه
حضور در محل زمان تخلیه بار در مقصد

خرید بارنامه

شرکت های باربری به منظور حمل بار بابت تنظیم بارنامه هزینه‌ ای دریافت می کنند که این هزینه شامل موارد زیر می‌شود:

کرایه بار که باید توسط صاحب بار پرداخت شود.
هزینه حمل و نقل بار و بارگیری
هزینه بیمه مسئولیت که به عهده صاحب بار است.
هزینه حمل و نقل بار در مقصد و خالی کردن بار
هزینه دریافت کد رهگیری بهعلاوه 9 درصد مالیات که توسط شرکت باربری پرداخت می‌شود.
کمیسیون شرکت حامل بار که باید به شرکت باربری بپردازد.