حق خواب یا حق توقف در حمل و نقل به چه معناست؟ + تعرفه سال 1403
حق خواب یا حق توقف رانندگان یکی از اصطلاحات مهم در حوزه حمل و نقل است. این حق به هزینه ای اطلاق می شود که صاحب بار به راننده بابت ماندن بار در خودروی باربری پرداخت می کند. نرخ این حق توقف در هر سال تغییر می کند و در سال 1403 نیز تعرفه های جدیدی برای آن تعیین شده است. از این رو در این مقاله به بررسی مفاهیم و تعرفه های مربوط به حق توقف در حمل و نقل خواهیم پرداخت تا بدین صورت شما نیز با این مفاهیم آشنا شده و تعرفه آن دستتان بیاید؛ با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
حق توقف یا حق خواب چیست؟
در مواردی که کامیون پس از صدور حواله بارگیری توسط شرکت حمل و نقل به علت عدم آماده بودن صاحب بار، بار و یا دلایل دیگری که راننده مقصر نباشد، بیش از زمان تعیین شده برای بارگیری یا تخلیه بار معطل بماند، شرکت حمل و نقل موظف است به ازای هر ساعت اضافی که کامیون معطل می ماند، هزینه ای تحت عنوان حق توقف یا حق خواب به راننده یا مالک کامیون پرداخت کند.
قوانین حق توقف
این فعالیت نیز مانند هر فعالیت دیگر دارای یکسری قوانین و نکات مربوط به خود بوده است؛ که در ادامه به طور مفصل قوانین حق توقف یا حق خواب را برایتان شرح خواهیم داد:
1. حق توقف کامیون های داخلی
- برای کامیون های ایرانی که کالاهای صادراتی به داخل کشور را حمل می کنند، معافیت هایی برای حق خواب در نظر گرفته شده است. این کامیون ها برای بارگیری و انجام تشریفات صادرات سه روز کاری و برای انجام تشریفات گمرکی و تخلیه در واردات دو روز کاری معاف از پرداخت حق توقف خواهند بود.
- برای کامیون های چادری، بغلدار، کفی، کانتینر بر، تانکر، بونکر و سواری بر که در داخل کشور فعالیت دارند، هزینه حق توقف به ازای هر روز کاری برابر با 19.500.000 ریال خواهد بود، که این مبلغ پس از کسر روزهای معاف محاسبه می شود.
- در مورد کامیون های مشابه در کشورهای اروپایی، هزینه حق توقف به ازای هر روز کاری برابر با 175 یورو است، و در سایر کشورها این مبلغ به 175 دلار می رسد، که باز هم پس از کسر روزهای معاف محاسبه می شود.
تبصره: اگر زمان توقف کامیون پس از کسر روزهای معاف، بیشتر از پنج روز کاری باشد، برای هر روز مازاد ۱۵ درصد به مبلغ های ذکر شده افزوده خواهد شد.
2. حق توقف برای کامیون های خارجی
این کامیون ها برای انجام بارگیری و فرآیندهای گمرکی مربوط به صادرات سه روز کاری و برای انجام تشریفات گمرکی و تخلیه بار در واردات دو روز کاری معاف از پرداخت هزینه توقف خواهند بود.
برای کامیون های خارجی در کشورهای اروپایی، هزینه حق توقف به ازای هر روز کاری 175 یورو است، در حالی که این مبلغ برای سایر کشورها برابر با 175 دلار می باشد، که پس از اعمال روزهای معاف محاسبه می شود.
3. حق توقف برای ناوگان های خاص
- برای کامیون های کمرشکن 7، 9 و 11 محور، هزینه حق توقف در ایران به ترتیب 15٪، 30٪ و 50٪ بیشتر از هزینه های تعیین شده برای سایر کامیون ها است.
- در کشورهای خارجی، برای کامیون های کمرشکن با تعداد محور مشابه، حق توقف به ترتیب 60٪، 90٪ و 120٪ افزایش می یابد.
- هزینه حق توقف برای کامیون های 10 و 6 چرخ در مقایسه با تعرفه های ذکر شده برای سایر کامیون ها، به ترتیب معادل 70٪ و 60٪ از مبلغ تعیین شده است.
- برای کامیون های ایرانی که حامل مواد فاسد شدنی (یخچالی و ترمو) هستند، در ایران مبلغ حق توقف 50٪ بیشتر از تعرفه های موجود در بند 1.1 الف محاسبه می شود. همچنین، در کشورهای خارجی این میزان افزایش برابر با 30٪ است.
- حق توقف برای کامیون های خارجی که حامل مواد فاسد شدنی (یخچالی و ترمو) هستند، در ایران و کشورهای دیگر 30٪ بیشتر از تعرفه های تعیین شده در بند ۱.۱ ب خواهد بود.
- تانکرهای ایرانی که حامل مواد آتش زا و خطرناک (طبق شرایط بین المللی) هستند، برای محاسبه حق توقف در ایران 50٪ و در خارج از کشور 20٪ بیشتر از تعرفه های تعیین شده در بند ۱.۱ الف خواهند پرداخت.
- تانکرهای خارجی حامل مواد آتش زا و خطرناک نیز در ایران و خارج از کشور به میزان 20٪ نسبت به تعرفه های ذکر شده در بند 1.2 ب افزایش هزینه توقف خواهند داشت.
- تعرفه های حق خواب یا حق توقف در تمامی موارد مشمول، برای کشنده و بارگیری به طور هم زمان محاسبه می شود، همچنین برای کامیون های یخچالی/ترمو نیز مشروط به روشن بودن یخچال، به طور مشترک محاسبه می گردد.
- در صورتی که کامیون ها بعد از ساعت 10 صبح روز کاری به گمرک برسند و مدارک خود را تحویل دهند، آن روز از شمارش ایام معافیت خارج می شود و معافیت از روز کاری بعدی شروع خواهد شد.
- روزهای جمعه و تعطیلات رسمی که در طول مدت معافیت کامیون ها قرار می گیرند، جزء روزهای معافیت به حساب نخواهند آمد.
4. شرایط اعلان بار و هزینه حق توقف در مبدا بارگیری
- اعلام بار صبح (ساعت 8:00): راننده به مدت 12 ساعت پس از ثبت بارنامه برای بارگیری در دسترس خواهد بود.
- اعلام بار ظهر (ساعت 14:00): راننده تا ساعت 10:00 روز بعد فرصت دارد تا بارنامه دریافت کند.
- اعلام بار شب معمولی (ساعت 20:00): بارگیری از ساعت 8:00 روز بعد آغاز می شود و راننده تا ساعت 20:00 همان روز در اختیار است.
- اعلام بار شب پس از صدور (ساعت 20:00): راننده تا ساعت 10:00 روز بعد برای بارگیری زمان خواهد داشت.
تفاوت اعلام بار شب معمولی و شب پس از صدور
در اعلام بار شب معمولی، بارگیری به روز بعد موکول می شود، اما در اعلام بار شب پس از صدور، بارگیری همان شب انجام می شود. این نوع اعلام بار برای محمولاتی است که در اعلام بار ظهر همان روز بارگیری نشده اند و صاحب کالا یا نماینده وی مسئول تاخیر در بارگیری خواهد بود.
5. حق توقف در مقصد تخلیه
زمانی که راننده به مقصد تخلیه یا انبار می رسد، اگر خارج از ساعات اداری نباشد، او به مدت 7 ساعت برای تخلیه بار در اختیار صاحب کالا قرار دارد و پس از آن هزینه توقف برای وی اعمال می شود.
اگر راننده در خارج از ساعات اداری به مقصد برسد، صاحب کالا می تواند تخلیه را به روز بعد موکول کند بدون آن که نیاز به پرداخت هزینه توقف باشد.
نکته: پس از گذشت 48 ساعت از تخلیه، هزینه توقف به میزان 20% افزایش می یابد.
محاسبه حق توقف چگونه انجام می شود؟
طبق قانون جدید، محاسبه حق توقف کامیون بر اساس توافق کتبی بین گیرنده کالا و شرکت کشتیرانی انجام می شود. این توافق باید در قالب یک قرارداد رسمی ارائه شود. اگر چنین قراردادی وجود نداشته باشد، محاسبه حق توقف بر اساس تعرفه های تعیین شده توسط انجمن کشتیرانی و شرکت های حمل ونقل بین المللی ایران صورت می گیرد.
در این شرایط، شرکت های کشتیرانی حق مطالبه مبلغی بالاتر از تعرفه را ندارند، زیرا این کار تخلف محسوب شده و امکان پیگیری قانونی دارد. بنابراین، شرکت ها موظف اند مطابق قانون عمل کرده و از هرگونه مطالبه اضافی خودداری کنند تا حقوق صاحب بار حفظ شود. این قانون شفافیت بیشتری در محاسبات حق توقف ایجاد کرده و از تخلفات احتمالی جلوگیری می کند.
تعرفه حق توقف در سال 1403
| ردیف | نوع خورو باری | نرخ پیشنهادی حق توقف به ازای هر ساعت داخلی (ریال) | جریمه تاخیر روزانه رانندگان | نرخ حق توقف برای هر ساعت در پایانه های مرزی و گمرکات | جریمه دیرکرد رانندگان در پایانه های مرزی و گمرکات روزانه |
| 1 | نفت کش 18 چرخ | 2.932.500 | 26.950.00 | 2.351.250 | 31.410.989 |
| 2 | نفتکش سوخت رسال 10 چرخ | 2.218.500 | 26.950.000 | 2.351.250 | 33.268.132 |
| 3 | نفتکش سوخت رسان 6 چرخ | 1.133.906 | 9.186.555 | 1.701.000 | 22.171.429 |
| 4 | کشنده یخچال دار 5 محور | 3.819.628 | 41.828.571 | 4.534.833 | 52.585.125 |
| 5 | کشنده یخچال دار 4 محور | 3.354.075 | 38.661.905 | 4.033.050 | 48.324.804 |
| 6 | کشنده معمولی (کفی، بغلدار، چادری) 5 محور | 2.003.234 | 15.680.000 | 2.351.250 | 18.171.429 |
| 7 | کشنده معمولی (کفی، بغلدار، چادری) 4 محور | 1.729.290 | 15.680.000 | 2.116.500 | 18.171.429 |
| 8 | انواع کامیون تک 10 تن 2 محور | 1.116.958 | 9.657.143 | 1.134.000 | 13.156.892 |
| 9 | کامیون 5 تن (911 معمولی) 2 محور | 773.652 | 6.438.095 | 885.800 | 5.676.190 |
| 10 | کامیون کمتر از 5 تن معمولی 2 محور | 628.968 | 4.828.571 | 730.800 | 4.328.571 |
| 11 | بونکر تریلر | 2.128.915 | 18.438.095 | – | – |
| 12 | بونکر ده چرخ | 1.448.651 | 13.846.977 | – | – |
| 13 | تریلی های کمرشکن 5 محور | 69.515.608 | 19.314.286 | – | – |
| 14 | ده چرخ 15 تن معمولی 3 محور | 1.448.651 | 12.876.190 | 1.544.750 | 15.680.000 |
| 15 | تریلی سواری کش دو طبقه | 1.903.234 | 18.438.095 | _ | _ |
| 16 | ایسوزو (2 تا 3 تن) | 1.300.000 | 5.760.000 | 675.000 | |
| 17 | تریلی های کمرشکن 6 محور | 83.397.059 | 25.757.576 | – | – |
| 18 | تریلی های کمرشکن 7 محور | 83.455.556 | 32.190.476 | – | – |
| 19 | تریلی های کمرشکن 9 محور | 119.196.684 | 38.627.451 | – | – |
| 20 | تریلی های کمرشکن 11 محور | 155.183.374 | 56.138.889 | – | – |
| 21 | تریلی های بوژی به ازای هر محور | 21.025.000 | – | – | – |
سخن آخر
حق توقف با حق خواب به عنوان ابزاری برای جلوگیری از تأخیرات طولانی مدت در فرآیند بارگیری و تخلیه بار بوده است و به رانندگان کمک می کند تا از ضررهای احتمالی جلوگیری کنند. این قوانین همچنین به صاحبان کالا انگیزه می دهد تا فرآیندها را به موقع انجام دهند و از بروز مشکلات جلوگیری کنند. رعایت دقیق این مقررات به بهره وری بهتر در صنعت حمل و نقل منجر می شود.